ภาวะครรภ์เป็นพิษ อาการครรภ์เป็นพิษเริ่มแรก อันตรายไหม
การตั้งท้องอาจไม่ราบรื่นจนถึงตอนคลอดเสมอไป บางครั้งก็เกิดเรื่องไม่คาดฝันขึ้นให้ต้องอกสั่นขวัญหาย หนึ่งในเรื่องเหล่านั้นก็คือ อาการครรภ์เป็นพิษ เป็นอาการสืบเนื่องมาจากการมีความดันโลหิตสูง ซึ่งมีอาการอื่น ๆ มากมายจนคุณหมออาจจะทำคลอดให้คุณแม่ก่อนกำหนดเพื่อรักษาอาการนี้ก็ได้ การดูแลสุขภาพเริ่มต้นเพื่อลดความเสี่ยงของอาการนี้คือการฝากครรภ์และไปพบคุณหมอตามนัด
สรุป
- อาการครรภ์เป็นพิษเริ่มแรก คือ ความดันโลหิตสูง มีอาการบวมที่ขา-เท้าและมือ
- ภาวะครรภ์เป็นพิษมักเริ่มหลังจากตั้งครรภ์ได้ 20 สัปดาห์ หากไม่ได้รับการรักษาอาจนำไปสู่ภาวะแทรกซ้อนร้ายแรงถึงขั้นเสียชีวิตได้ทั้งแม่และลูก
- หากพบว่าคุณแม่ท้องมีภาวะครรภ์เป็นพิษ สูตินรีแพทย์ที่ดูแลมักจะแนะนำให้ทำการคลอด ซึ่งระยะเวลาที่สูตินรีแพทย์จะให้คลอดนั้น ขึ้นอยู่กับอายุครรภ์ของคุณแม่และความรุนแรงที่มีภาวะครรภ์เป็นพิษ
เลือกอ่านตามหัวข้อ
- รู้จักอาการครรภ์เป็นพิษ คืออะไร?
- อาการครรภ์เป็นพิษของคุณแม่
- คุณแม่จะรู้ได้อย่างไรว่ากำลังเสี่ยง ‘ครรภ์เป็นพิษ’
- สาเหตุของครรภ์เป็นพิษ
- สัญญาณเตือนของครรภ์เป็นพิษในคนท้อง
- ภาวะแทรกซ้อนจากครรภ์เป็นพิษ
- ครรภ์เป็นพิษ อาจทำให้ต้องยุติการตั้งครรภ์
- วิธีการป้องกันและดูแล คุณแม่ครรภ์เป็นพิษ
รู้จักอาการครรภ์เป็นพิษ คืออะไร?
อาการครรภ์เป็นพิษ (เดิมเรียกว่า ภาวะเป็นพิษในเลือด) เกิดขึ้นเมื่อมีความดันโลหิตสูงขณะที่คุณแม่ตั้งครรภ์ โดยพบว่ามีปริมาณโปรตีนมากเกินไปในปัสสาวะ และมีอาการบวมที่ขา เท้า และมือร่วมด้วย อาจจะมีอาการตั้งแต่เล็กน้อยไปจนถึงรุนแรงเลย อาการนี้สามารถเกิดขึ้นได้ทั้งก่อนคลอดและหลังคลอด ในช่วงก่อนคลอดสามารถเกิดขึ้นได้ในช่วงแรกของอายุครรภ์ที่ 20 สัปดาห์ และโดยทั่วไปพบในอายุครรภ์ 34 สัปดาห์เป็นต้นไป
อาการครรภ์เป็นพิษของคุณแม่
นอกเหนือจากอาการบวม (บวมน้ำ) ปริมาณโปรตีนส่วนเกินในปัสสาวะ และความดันโลหิตที่วัดได้มากกว่า 140/90 อาการครรภ์เป็นพิษยังปรากฏว่ามีอาการอื่น ๆ ต่อไปนี้ด้วย
- น้ำหนักเพิ่มขึ้นอย่างกะทันหันในช่วง 1-2 วัน สืบเนื่องมาจากมีของเหลวในร่างกายเพิ่มขึ้นอย่างมาก
- ปวดไหล่
- ปวดท้องโดยเฉพาะบริเวณด้านขวาบน
- ปวดหัวอย่างรุนแรง
- มีปฏิกิริยาที่เปลี่ยนไปในด้านการตอบสนอง หรือการปรับเปลี่ยนทางสภาพจิตใจ
- ปัสสาวะน้อยลงหรือไม่มีเลย
- วิงเวียนศีรษะ
- หายใจติดขัด หายใจลำบาก
- อาเจียนและคลื่นไส้อย่างรุนแรง
- การมองเห็นผิดแปลกไป เช่น เห็นแสงไฟกะพริบ ภาพลอย ๆ หรือภาพไม่ชัด
ในคุณแม่หลายท่านเป็นไปได้ว่าจะไม่มีอาการดังที่กล่าวไปแล้วแต่ว่าป่วยอยู่ เพื่อความปลอดภัยควรไปพบคุณหมอเพื่อตรวจความดันโลหิตและปัสสาวะเป็นประจำ
คุณแม่จะรู้ได้อย่างไรว่ากำลังเสี่ยง ‘ครรภ์เป็นพิษ’
อาการครรภ์เป็นพิษเริ่มแรก คือ ความดันโลหิตสูง และอาการอื่น ๆ ที่อาจเป็นสัญญาณซึ่งจะได้รับทราบจากคุณหมอหลังเข้ารับการตรวจ คือ
- มีโปรตีนมากเกินไปในปัสสาวะของคุณแม่
- เกล็ดเลือดในเลือดไม่พอที่ร่างกายจะทำงานได้เป็นปกติ
- สารเคมีที่เกี่ยวข้องกับไตในเลือดอยู่ในระดับสูง
- สารเคมีที่เกี่ยวข้องกับตับในเลือดอยู่ในระดับสูง
- มีของเหลวในปอด
- อาการปวดหัวไม่ยอมหายไปเมื่อรับประทานยา
เพื่อยืนยันการวินิจฉัยหลังแจ้งให้คุณแม่รับทราบว่ากำลังเสี่ยงกับครรภ์เป็นพิษ คุณหมอจะทำการทดสอบให้กับคุณแม่ ดังนี้
- ตรวจเลือดเพื่อหาสารเคมีในไตหรือตับ
- ทดสอบปัสสาวะเพื่อวัดระดับโปรตีน
- อัลตราซาวด์ เพื่อจะดูว่าลูกน้อยของคุณแม่เติบโตดีอยู่หรือไม่
สาเหตุของครรภ์เป็นพิษ
สาเหตุทางกายภาพมีผลให้ป่วยด้วยอาการครรภ์เป็นพิษ คุณแม่ลองพิจารณาถึงปัจจัยความเสี่ยงเพื่อให้เกิดความระมัดระวังดูแลสุขภาพ
1. ปัจจัยที่เพิ่มความเสี่ยงขั้นสูง
- มีประวัติการป่วยด้วยภาวะครรภ์เป็นพิษมาก่อน
- อุ้มท้องเตรียมคลอดลูกน้อยมากกว่าหนึ่งคน (กำลังมีลูกแฝด)
- อาการความดันโลหิตสูงเรื้อรัง
- โรคไต
- โรคเบาหวาน
- ภาวะภูมิต้านตนเอง เช่น โรคลูปัส
2. มีปัจจัยเพิ่มความเสี่ยงระดับปานกลางอยู่หลายรายการ
- ตั้งครรภ์เป็นครั้งแรก
- ระยะที่เริ่มตั้งครรภ์ปัจจุบันห่างจากการตั้งครรภ์ครั้งสุดท้ายมากกว่า 10 ปี
- ค่าดัชนีมวลกายมากกว่า 30
- มีประวัติสมาชิกในครอบครัวมีอาการครรภ์เป็นพิษ (แม่หรือพี่น้องผู้หญิงมีอาการนี้มาก่อน)
- อายุมากกว่า 35 ปีขึ้นไป
- มีภาวะแทรกซ้อนในการตั้งครรภ์ที่ผ่านมา (เช่น มีลูกที่มีน้ำหนักแรกเกิดน้อย)
- มีภาวะปฏิสนธินอกร่างกาย (IVF)
- เป็นคนชายขอบ (เพราะความไม่เท่าเทียมกันในสังคมจะเพิ่มความเสี่ยงให้เจ็บป่วย)
- กลุ่มผู้มีรายได้น้อย (เพิ่มความเสี่ยงที่พบกับความไม่เท่าเทียมกันในสังคม และทำให้เสี่ยงที่จะเจ็บป่วยได้มากกว่า)
สัญญาณเตือนของครรภ์เป็นพิษในคนท้อง
- น้ำหนักตัวเพิ่มขึ้น บางราย 1 สัปดาห์ น้ำหนักขึ้น 4 กิโลกรัม
- บวม โดยมีลักษณะ บวมน้ำ ขาบวม
- ปวดศีรษะ
- ความดันโลหิตสูง ทำให้ความดันโลหิตสูงขึ้น มากกว่าหรือเท่ากับ 140/90 มิลลิเมตรปรอท หากสูงมากกว่า 160/110 มิลลิเมตรปรอท ถือว่ามีความรุนแรงมาก
- จุกแน่นใต้ชายโครง
- ลูกตัวเล็ก โตช้า ดิ้นน้อยลง ท้องไม่โตตามอายุครรภ์
ภาวะแทรกซ้อนจากครรภ์เป็นพิษ
- เสี่ยงต่อการคลอดก่อนกำหนด เพราะความเสี่ยงทั้งต่อสุขภาพของคุณแม่และลูกน้อย ทำให้คุณหมอตัดสินใจให้คุณแม่ทำคลอดก่อนกำหนดเพื่อความปลอดภัย การคลอดก่อนกำหนดอาจมีผลให้สุขภาพของลูกน้อยไม่ดี
- รกลอกก่อนกำหนด จะทำให้เกิดเลือดออกจนมีผลร้ายถึงขั้นเสียชีวิต
- ทารกไม่เติบโตตามมาตรฐาน มีน้ำหนักน้อย เพราะได้รับสารอาหารจำเป็นน้อยลง
- คุณแม่ชัก หากรับการรักษาแล้วไม่ดีขึ้น คุณหมออาจสั่งให้ยุติการตั้งครรภ์
- อวัยวะต่าง ๆ เกิดความเสียหาย มีผลให้เสียชีวิต และสามารถเกิดขึ้นได้โดยไม่มีสัญญาณเตือนก่อนล่วงหน้า
ครรภ์เป็นพิษ อาจทำให้ต้องยุติการตั้งครรภ์
ยุติการตั้งครรภ์ คำพูดที่ฟังแล้วน่ากลัว แต่ที่จริงแล้วไม่ได้น่ากลัวเสมอไป เพราะยังหมายถึงการทำคลอด การให้คลอดทางช่องคลอดจะเป็นวิธีการที่ปลอดภัยในการรักษาอาการครรภ์เป็นพิษ การผ่าตัดคลอดหน้าท้องจะพิจารณาเป็นกรณีไป โดยมักจะเกิดขึ้นกรณีที่อาการครรภ์เป็นพิษรุนแรงมาก การทำคลอดทางช่องคลอด มีการนำคีมช่วยคลอดมาใช้ เพื่อไม่ให้คุณแม่ตั้งท้องเจ็บครรภ์มากหรือต้องออกแรงเบ่งมากเกินไป ซึ่งจะเป็นผลเสียทำให้ความดันเลือดสูงขึ้นอีกได้
วิธีการป้องกันและดูแล คุณแม่ครรภ์เป็นพิษ
การป้องกัน คือการทำให้ความเสี่ยงลดต่ำลง ไม่มีวิธีการป้องกันที่ได้ผลร้อยเปอร์เซ็นต์
- ดื่มน้ำวันละ 6 แก้ว หรือมากกว่า
- นอนหลับให้เต็มอิ่ม เพียงพอต่อความต้องการของร่างกาย
- ออกกำลังกายตามคำแนะนำของคุณหมอ
- หลีกเลี่ยงอาหารรสจัด และไม่ดื่มเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์
- ฝากครรภ์และพบคุณหมอเพื่อตรวจสุขภาพตามกำหนดการดูแล
- การดูแลเกิดขึ้นหลังการรักษาด้วยการผ่าคลอด
- ภายใน 24 ชั่วโมง ทีมของคุณหมอต้องเฝ้าระวังกัน เพราะมีโอกาสที่จะกลับมาความดันสูงและชักได้
- ภายใน 2 สัปดาห์ ร่างกายคุณแม่ที่ได้รับการพักฟื้นจะกลับมาเป็นปกติ
การพบคุณหมอตามนัด เข้ารับการตรวจสุขภาพ และการเฝ้าระวังสุขภาพตั้งแต่ระยะต้นของการตั้งครรภ์ เป็นสิ่งสำคัญเพื่อลดความเสี่ยงของอาการครรภ์เป็นพิษได้ นอกจากนี้ยังเป็นการมอบโอกาสดี ๆ แสดงความรักให้กับทั้งตัวคุณแม่เองและลูกน้อยในครรภ์ด้วย เพราะความรักยกกำลังสองนี้จะช่วยให้ลูกน้อยได้เติบโตและมีพัฒนาการอย่างปลอดภัยภายใต้การดูแลของคุณแม่ที่แข็งแรงดีและมีความสุขไปด้วยกัน
บทความแนะนำสำหรับคุณแม่ตั้งครรภ์
- พัฒนาการทารกในครรภ์ 1-40 สัปดาห์ ที่แม่มือใหม่ห้ามพลาด
- อาการแพ้ท้องของคุณแม่ แพ้ท้องพะอืดพะอม แก้ยังไง พร้อมวิธีรับมือ
- อาการคนท้องระยะแรก สัญญาณการตั้งครรภ์เป็นแบบนี้
- เมนูคนท้อง อาหารคนท้องบำรุงคุณแม่ท้อง ดีต่อลูกในครรภ์
- คนท้องห้ามกินอะไร อาหารที่ส่งผลเสียต่อคุณแม่ตั้งครรภ์
- วิธีนับอายุครรภ์ คำนวณอายุครรภ์ด้วยตัวเอง ก่อนคลอด
- สัญญาณอาการใกล้คลอด เจ็บท้องคลอด อาการก่อนคลอดของคุณแม่
- บล็อกหลังผ่าคลอด คืออะไร เรื่องที่คุณแม่ต้องรู้ เกี่ยวกับการบล็อกหลัง
- ผ่าคลอด กี่สัปดาห์ ท้องกี่สัปดาห์คลอด ถึงปลอดภัยสำหรับลูกน้อย
- ของใช้เตรียมคลอด ที่คุณแม่มือใหม่ควรเตรียมของไปคลอด
- คุณแม่ผ่าคลอดได้กี่ครั้ง ผ่าคลอดมีลูกได้กี่คน ผ่าคลอดบ่อยอันตรายไหม
- ออกกําลังกายหลังคลอด สำหรับคุณแม่หลังผ่าคลอด
- ฤกษ์คลอด ฤกษ์ผ่าคลอด วันมงคล เวลาดี สำหรับลูกรัก
อ้างอิง:
- Preeclampsia, WebMD
- ?รู้ทัน.. ครรภ์เป็นพิษ แม่ท้องต้องระวัง, คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
- ภาวะครรภ์เป็นพิษ, โรงพยาบาลสินแพทย์
- ครรภ์เป็นพิษ ภาวะที่คุณแม่ต้องระวัง, โรงพยาบาลเพชรเวช
- ครรภ์เป็นพิษและโรคพิษแห่งครรภ์ระยะชัก, คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
- ครรภ์เป็นพิษ ภาวะอันตรายของคุณแม่ตั้งครรภ์, โรงพยาบาลสมิติเวช
อ้างอิง ณ วันที่ 26 มกราคม 2567
